🌺Σχολείο στην εφηβεία: η πρόβα τζενεράλε για την ενηλικίωση και ο ρόλος μας ως γονείς

Σχολείο στην εφηβεία: η πρόβα τζενεράλε για την ενηλικίωση και ο ρόλος μας ως γονείς. Καθώς εισέρχεται στην εφηβεία, ο μαθητής βρίσκεται ενώπιον μιας σειράς αλλαγών, βιολογικών όσο και κοινωνικών. Αυτές γίνονται ιδιαίτερα αισθητές στο περιβάλλον του σχολείου. Οι αλλαγές μπορεί να είναι αγχωτικές και να κατακλύζουν τόσο τον έφηβο όσο και τους γονείς του.

Δεν υπάρχει λόγος όμως να είναι έτσι τα πράγματα!

Η εφηβεία είναι απλά το επόμενο στάδιο στην εξέλιξη του ατόμου το οποίο δεν «μεταμορφώνεται» μυστηριωδώς ή απρόβλεπτα: στην πραγματικότητα οι ίδιοι κανόνες και αρχές που ίσχυαν κατά την παιδική ηλικία ισχύουν και στην εφηβεία. Ο έφηβος χρειάζεται περισσότερο από ποτέ τους γονείς του για να του προσφέρουν ένα σταθερό πλαίσιο αρχών και προσέγγισης ως σημείο αναφοράς.
Ο αστικός μύθος που προτρέπει τους γονείς να αποσυρθούν από αυτό τον ρόλο στην εφηβεία και να τον αναθέσουν σε άλλες δυνάμεις κοινωνικοποίησης (φίλους, ΜΜΕ, άλλους ενήλικες, κ.ά.) είναι πολύ βλαπτικός: οι έφηβοι γεμίζουν άγχος, σύγχυση και ανασφάλεια ενώ οι γονείς με αισθήματα ανημποριάς, άγχους και θυμού.

Αυτές οι απόρροιες του τόσο τοξικού αυτού μύθου μπορούν και συχνά προκαλούν τα άσχημα φαινόμενα που βλέπουμε τόσο στο σχολείο (bullying/cyberbullying, κλίκες, εφηβική εγκληματικότητα, χαμηλή ακαδημαϊκή επίδοση, εγκατάλειψη του σχολείου, κλπ) όσο και στον κοινωνικό ιστό με φαινόμενα όπως παραβατικότητα, κατάθλιψη, εξαρτήσεις, εγκυμοσύνη ανηλίκου, κλπ.

Όλα αυτά αποφεύγονται εάν ακολουθήσουμε σημαντικές βασικές αρχές για τον ρόλο μας ως γονέα εφήβου και ιδιαιτέρως στην καθοδήγησή του στο σχολείο/σχολικό περιβάλλον.
Το σχολικό περιβάλλον εμπεριέχει όλες τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις που θα κληθεί στο μέλλον ως ενήλικος να αντιμετωπίσει ο έφηβος. Η μόνη διαφορά είναι ότι δίνει μεγαλύτερα περιθώρια για να μάθει ο έφηβος πιο ανώδυνα τα μαθήματα ζωής που εξασφαλίζουν επιτυχή ενήλικη πορεία.

Συγκεκριμένα:

• Δεν ξεχνάμε ποτέ ότι το βασικό πρότυπο και μοντέλο που έχει ο έφηβος είμαστε εμείς, οι γονείς του!

Ό,τι και αν ισχυρίζεται προς το αντίθετο, οι έρευνες δείχνουν ότι στην συμπεριφορά, τον τρόπο αντίληψης και αντίδρασης στο περιβάλλον του θα αντιγράψει και θα ενσωματώσει τις δικές μας συμπεριφορές, αρχές και λογική. Το πρώτο, λοιπόν, που κάνουμε είναι να δείχνουμε με τη συμπεριφορά μας στον έφηβο πώς πρέπει να είναι ένας σωστός ενήλικος: η προτροπή του τύπου «κάνε αυτό που σου λέω και μη βλέπεις ότι εγώ δεν το κάνω» δεν δουλεύει ποτέ. Εμείς πρέπει να πειθαρχήσουμε τους εαυτούς μας στις συμπεριφορές που θέλουμε να «ξεσηκώσει» και ακολουθήσει το παιδί μας ώστε να το κάνει και εκείνο.

• Έχουμε πάντα υπ’ όψιν μας ότι ο έφηβος μας δεν θα γίνει ξαφνικά και μαγικά υπεύθυνος εάν δεν του μάθουμε εμείς πώς.

Η υπευθυνότητα διδάσκεται μέσω της καθημερινής εμπειρίας, ότι κάθε δράση και επιλογή του έχει και μια συνέπεια (θετική ή αρνητική) είτε άμεσα, είτε μακροπρόθεσμα από την οποία θα ξέρει στην πράξη ότι θα έχει. Σε ακραίες περιπτώσεις αρνητικών συνεπειών, ως γονείς θα τον προστατεύσουμε από μόνιμες κοινωνικές συνέπειες. Όμως, εντός της οικογένειας (απώλεια δικαιωμάτων, υποχρέωση σε δράσεις επιδιορθωτικές/αποζημιωτικές, κλπ) πρέπει να υπάρξουν πλήρως και σε αντιστοιχία με την δράση που τις προκάλεσε.

• Δεν παραλείπουμε ποτέ να συζητάμε ανοιχτά, εκ των προτέρων και στρατηγικά με τον έφηβό μας.

Εμείς είμαστε αυτοί που του εξηγούμε τι σημαίνει το sex και πότε ενδείκνυται ώστε η εμπειρία να είναι θετική και όχι τραυματική ή με βλαπτικές συνέπειες. Εμείς είμαστε που θα του εξηγήσουμε πώς να φέρεται στο άλλο φύλο, πώς να αντιμετωπίζει και να χειρίζεται την διαφορετικότητα των άλλων χωρίς να συμβιβάζει την δική του ταυτότητα και πώς να έχει εποικοδομητικές διαπροσωπικές σχέσεις με κάθε ηλικία.

Ταυτόχρονα και εμείς μαθαίνουμε από τον έφηβό μας, ακούγοντας τον προσεκτικά και με σοβαρότητα, πώς αλλάζει η επίφαση του τοπίου ώστε μαζί του να αποκρυπτογραφήσουμε τις νέες τάσεις και να φτάσουμε στις ίδιες αρχές που διαχρονικά διέπουν την ανθρώπινη κοινωνία, ώστε να έχει πάντα την κοινωνική θέση που μαζί έχουμε επιλέξει να έχει.
Η βασική πρόκληση της εφηβείας τόσο για τον έφηβο όσο και για εμάς είναι η αμοιβαία συνεργασία και συνεννόηση στην εισαγωγή του εφήβου στα θέματα και προβλήματα της ενήλικης ζωής. Για αυτό και αν αισθανόμαστε ότι αυτή η συνεργασία και επικοινωνία με τον έφηβο μας έχει υπονομευθεί ή δεν συμβαίνει ικανοποιητικά, δεν πρέπει να συμβιβαστούμε και πρέπει να ζητήσουμε την τεχνογνωσία ενός ειδικού επί του θέματος.

της Τάνυας Γεριτσίδου, ειδική ψυχοπαιδαγωγός

 www.naturanrg.gr