Πόσο ύπνο χρειάζεται ο έφηβος όταν έχει σχολείο;

Ένα συνηθισμένο πρόβλημα των εφήβων, σε κάθε αρχή της σχολικής χρονιάς, είναι η δυσκολία τους να κοιμηθούν νωρίτερα. Μέχρι και τον Οκτώβρη ο καιρός είναι ακόμη ζεστός, αρκετοί έφηβοι πηγαίνουν αργά για ύπνο σε μια προσπάθεια να παρατείνουν τις συνήθειες του καλοκαιριού. Αναγκαστικά όμως το ξυπνητήρι χτυπά νωρίτερα λόγω του σχολικού ωραρίου. Αποτέλεσμα: παιδιά που δεν μπορούν να ξυπνήσουν και δεν έχουν ενέργεια στην καθημερινότητα, γονείς που γκρινιάζουν επαναλαμβάνοντας για πολλοστή φορά τα ίδια, καυγάδες και ένταση!

Η ψυχολογία του εφήβου είναι ευμετάβλητη. Η ψυχολογική του κατάσταση  επηρεάζεται και από την έλλειψη ύπνου, από την έλλειψη καλής διατροφής, από την  έλλειψη άσκησης. Ο ύπνος επηρεάζει την συναισθηματική κατάσταση αλλά και τις γνωστικές λειτουργίες: μνήμη, προσοχή, συγκέντρωση. Λειτουργίες σημαντικές για να ανταπεξέλθει στις σχολικές και εξωσχολικές του δραστηριότητες.

Οι έφηβοι 13 με 17 ετών χρειάζονται 8 με 10 ώρες καθημερινά ώστε να μπορούν να λειτουργήσουν ομαλά στην καθημερινότητα. 

Να διευκρινιστεί ότι οι μικρές αποκλίσεις υπάρχουν, οι ατομικές διαφορές καθορίζουν τις ανάγκες του κάθε εφήβου.  Ένας έφηβος που λειτουργεί άνετα με 7.30 ώρες ύπνου, είναι πλήρως λειτουργικός και το πρωί ξυπνάει και νιώθει ξεκούραστος δεν χρειάζεται να ‘υποχρεωθεί’ από τους γονείς να κοιμηθεί 10 ώρες γιατί θα του κάνει καλό!

Η αλήθεια είναι ότι οι έφηβοι μπορεί να πηγαίνουν στο κρεβάτι τους νωρίς αλλά αργούν να κοιμηθούν λόγω των ηλεκτρονικών συσκευών που λειτουργούν ως κλέφτες του ύπνου. Κι ενώ υπάρχει η πρόθεση να κοιμηθούν μια λογική ώρα, ώστε να συμπληρώσουν τις απαραίτητες ώρες, καταλήγουν να επικοινωνούν με φίλους, να ακούνε μουσική, να παίζουν παιχνίδια, τελικά να μένουν ξύπνιοι μέχρι αργά.

Τα οφέλη του επαρκούς ύπνου στον έφηβο είναι:

• Μπορεί να χρησιμοποιήσει το εκατό της εκατό του γνωστικού δυναμικού του για να πετύχει τους στόχους του.
• Οι γνωστικές λειτουργίες, όταν έχει συμπληρώσει τις αναγκαίες ώρες ύπνου, τον βοηθούν να ανταπεξέλθει στις σχολικές απαιτήσεις κι αυτό τονώνει την αυτοεκτίμηση του εφήβου. Προϋπόθεση για αυτό ο έφηβος να ενδιαφέρεται για το σχολείο.
• Στην τελευταία τάξη του Λυκείου, που υπάρχει συγκεκριμένος στόχος και μεγάλη πνευματική καταπόνηση για ολόκληρη τη χρονιά και πολλές ώρες μελέτης κάθε μέρα ο επαρκής ύπνος κάνει τον έφηβο πιο αποδοτικό στο διάβασμα. Η μνήμη λειτουργεί πιο αποδοτικά.
• Το να ξυπνά ξεκούραστος του δίνει επιπλέον ενέργεια και αισιόδοξη στάση.
• Μεγαλύτερα διαστήματα συγκέντρωσης στο διάβασμα, ικανοποίηση από την απόδοση του.
• Οι επαρκείς ώρες ύπνου του προσφέρουν μεγαλύτερη ηρεμία σε αντίθεση με την έλλειψη του, που προσφέρει εκνευρισμό, επιθετικότητα, ένταση. Επηρεάζεται μέσα από αυτό και οι σχέσεις του με τους γύρω του.

Θεωρώ ότι οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τον έφηβο να διαχειριστεί το θέμα του ύπνου με δύο τρόπους: με εξήγηση και με βοήθεια. 

Εξήγηση των προβλημάτων που προκαλεί η έλλειψη ύπνου όχι με δασκαλίστικο τόνο που αυθόρμητα προκαλεί την αντίδραση του εφήβου, αλλά με συμβουλευτικό τόνο.  Και βοήθεια (πρακτικές λύσεις) όταν ο έφηβος θέλει να προσπαθήσει αλλά δυσκολεύεται. Κι αν οι προσπάθειες δεν καταφέρουν να οδηγήσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα η βοήθεια ενός ειδικού μπορεί να φανεί χρήσιμη.

Γράφει στο efiveia.gr η Ψυχολόγος Μαρία Σκαρλάτου