Κάθε δρομέας, αλλά και κάθε αθλούμενος γενικότερα, έχει ως βασικό στόχο του τη βελτίωση του μυϊκού του συστήματος, την αύξηση της δύναμης και της αντοχής του. Επιπλέον πέρα από το τρέξιμο σε κάθε του μορφή (ελεύθερο, διαλειμματικό, μεγάλης διάρκειας κλπ.) υπάρχουν ασκήσεις ελαστικότητας ή ενδυνάμωσης, οι οποίες στοχεύουν στην περαιτέρω βελτίωσή του αλλά και στη διατήρησή του στην καλύτερη δυνατή κατάσταση.
Όμως οι μύες από μόνοι τους δεν θα μπορούσαν να έχουν κανένα αποτέλεσμα, αν δεν υπήρχαν οι «μεταφορείς» της ενέργειας που παράγουν έτσι ώστε να υπάρχει κίνηση. Οι «αφανείς» αυτοί ήρωες, είναι οι τένοντες για τους οποίους σπάνια γίνεται λόγος. Το άρθρο που ακολουθεί είναι αφιερωμένο στους σημαντικότερους από αυτούς για εμάς τους δρομείς, έτσι ώστε να γίνει κατανοητή η λειτουργία τους αλλά και οι λόγοι που οδηγούν στον τραυματισμό τους.
Οι τένοντες είναι ταινίες από ινώδη ιστό που συνδέουν τους μυς του σώματος με τα οστά. Η λειτουργία τους είναι να μεταφέρουν τις δυνάμεις που ασκούν οι μύες στα οστά κι έτσι να εκτελείται η κίνηση του σώματος. Οι τένοντες λόγω της θέσης και της λειτουργίας τους δέχονται τα ίδια φορτία με τους μυς, επειδή όμως δεν έχουν την ίδια ελαστικότητα με αυτούς είναι πιο επιρρεπείς στους τραυματισμούς ενώ λόγω της δομής τους, δεν αιματώνονται στον ίδιο βαθμό, γεγονός που κάνει πιο αργή την αποκατάστασή τους.
Τα συμπτώματα μιας τενοντίτιδας, όπως συνηθίζεται να αποκαλείται ο τραυματισμός τους, ποικίλλουν ανάλογα με την περιοχή στην οποία εκδηλώνονται. Σε κάθε περίπτωση, οι τραυματισμένοι τένοντες προκαλούν πόνο κατά την κίνηση ή τη συμπίεση ακόμα κι αν η κίνησηείναι πολλές φορές περιορισμένη.
Στους δρομείς, η πιο συνηθισμένη αιτία για τον τραυματισμό ενός τένοντα είναι η υπέρχρηση, το γεγονός δηλαδή ότι εκτελούν επαναλαμβανόμενα μία κίνηση (τρέξιμο) που τους φορτίζει και τους καταπονείείτε για μεγάλα χρονικά διαστήματα είτε με ιδιαίτερα έντονο τρόπο.
Ιδιαίτερα όταν η κίνηση αυτή δεν εκτελείται σωστά από άποψη βιομηχανική, ή εκτελείται σε σκληρές επιφάνειες, οι τένοντες είναι ακόμα πιο εκτεθειμένοι σε υπερβολικά φορτία που μπορεί να οδηγήσουν σε ερεθισμό και φλεγμονή.
Οι φλεγμονές που εκδηλώνονται σε αυτούς τους ιστούς ονομάζονται τενοντίτιδες και πλήττουν αρκετά συχνά τους δρομείς κυρίως στους τένοντες των κάτω άκρων. Οι πιο συχνοί τραυματισμοί εμφανίζονται στον αχίλλειο και στους περονιαίους τένοντες, λιγότερα συχνά στους τένοντες του δικέφαλου και του τετρακέφαλου μηριαίου και πιο σπάνια στον επιγονατιδικό τένοντα, στους τένοντες που σχηματίζουν τον χήνειο πόδα αλλά και στον τένοντα του πρόσθιου κνημιαίου.
Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι κυριότεροι από τους παραπάνω τένοντες με λεπτομέρειες για τη λειτουργία τους, τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν αλλά και συμβουλές για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των δυσλειτουργιών.
Αχίλλειος τένοντας
Λειτουργία
Πρόκειται για τον ισχυρότερο τένοντα του ανθρώπινου σώματος. Ο αχίλλειος τένοντας σχηματίζεται από τον γαστροκνήμιο και τον υποκνημήδιο και καταφύεται στην οπίσθια επιφάνεια της φτέρνας.
Κίνδυνοι
Η τενοντίτιδα του αχίλλειου αποτελεί έναν από τους πιο συνηθισμένους τραυματισμούς των δρομέων αντιπροσωπεύοντας το 11% των κακώσεων. Υπαίτια για αυτόν τον τραυματισμό τις περισσότερες φορές είναι η απότομη αύξηση της έντασης ή/και του όγκου της προπόνησης, ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται με μείωση στον χρόνο ανάπαυσης ανάμεσα στις προπονήσεις. Επίσης, η μειωμένη ικανότητα απορρόφησης κραδασμών που μπορεί να οφείλεται σε δυσλειτουργία του ποδιού, σε ακατάλληλα υποδήματα ή σε σκληρά εδάφη προπόνησης αυξάνει τις πιθανότητες του τραυματισμού του. Έχει παρατηρηθεί ακόμα ότι η συχνή εναλλαγή υποδημάτων με μικρότερου ή μεγαλύτερου πάχους σόλα μπορεί να προκαλέσει μεγάλη επιβάρυνση στον αχίλλειο τένοντα. Τέλος, η μειωμένη ευκαμψία του γαστροκνήμιου και του υποκνημίδιου μυ όπως και ο υπερβολικός πρηνισμός στην περιοχή της φτέρνας αποτελούν παράγοντες που μπορούν να τον επιβαρύνουν.
Δυσλειτουργία
Η τενοντίτιδα του αχίλλειου είναι μία φλεγμονώδης κατάσταση που προκαλείται λόγω αλλοιώσεων είτε ρίξεων των ινών του ή του συνδετικού ιστού (περιτενόντιο) που τον περιβάλλει και σε αυτές τις περιπτώσεις αναφέρεται ως περιτενοντίτιδα. Ανάλογα με τη χρονική διάρκεια των ενοχλήσεων και το μέγεθος των ρίξεων διακρίνεται σε οξεία και σε χρόνια τενοντίτιδα. Σε περίπτωση που συνυπάρχει ασβεστοποίηση στην περιοχή της φτέρνας μιλάμε για καταφυτική τενοντίτιδα του αχίλλειου. Σε όλες τις περιπτώσεις υπάρχει πόνος ενώ στην οξεία φάση παρατηρείται αυξημένη θερμοκρασία, ερυθρότητα, τριγμός, οίδημα και εξασθενημένη λειτουργία. Όταν οι καταστροφές είναι μεγάλες και συνεχίζονται οι επιβαρύνσεις είναι πιθανό να σημειωθεί μερική ή και ολική ρήξη που αντιμετωπίζεται χειρουργικά.
Αντιμετώπιση
Η εφαρμογή κρύων επιθεμάτων και η ανάπαυση της περιοχής βοηθά αρχικά στην αντιμετώπιση των ενοχλήσεων ενώ σε περίπτωση που υπάρχει οίδημα βοηθά η χρήση υπερήχων και η εφαρμογή περίδεσης από φυσικοθεραπευτή, και πάντα σε συνενόηση με τον γιατρό η χρήση αντιφλεγμονωδών (αλοιφής ή χαπιών). Στη συνέχεια και αφού ολοκληρωθεί το οξύ στάδιο, ακολουθείται ειδικό πρόγραμμα φυσικοθεραπείας με laser, υπέρηχους και ειδική μάλαξη που στοχεύει στην αύξηση του μεταβολισμού της περιοχής αλλά και κινητοποίηση της ποδοκνημικής ώστε να επανέλθει η κίνηση.
Το τελευταίο στάδιο περιλαμβάνει πρόγραμμα για την ενδυνάμωση των μυών, διατάσεων, ασκήσεων συντονισμού και ισορροπίας και μετά την ολοκλήρωσή του ο αθλητής είναι και πάλι σε θέση να ξεκινήσει ήπια προπόνηση.
Όταν το περιστατικό συμβαίνει για πρώτη φορά τότε μέσα σε έναν περίπου μήνα υποχωρούν τα συμπτώματα ενώ σε περιπτώσεις που η ενόχληση υπήρχε για μεγάλο διάστημα ενδέχεται να χρειαστεί ακόμα και διάστημα μεγαλύτερο των τριών μηνών. Αν, ωστόσο, όλα τα παραπάνω αποτύχουν, μπορεί να γίνει χειρουργική επέμβαση.
Πρόληψη
Είναι ευρέως αποδεκτό ότι η ποιότητα, ο τύπος των αθλητικών υποδημάτων αλλά και η συχνότητα αλλαγής τους παίζουν σημαντικό ρόλο στην προστασία του αχίλλειου τένοντα και στην πρόληψη από πιθανούς τραυματισμούς.
Ακόμα, συστήνεται να αποφεύγεται το τρέξιμο σε εδάφη με έντονη εγκάρσια κλίση και πολύ ανώμαλες επιφάνειες ιδιαίτερα στην αρχή μιας προετοιμασίας. Επίσης, οι χαλαροί και ελαστικοί γαστροκνήμιοι μύες επιβαρύνουν λιγότερο τους αχίλλειους και γι’ αυτό θα πρέπει να γίνονται συστηματικά διατατικές ασκήσεις της συγκεκριμένης περιοχής και μάλαξη.
Το σημαντικότερο όμως είναι, η αύξηση τόσο του όγκου όσο και της έντασης της προπόνησης να γίνεται προοδευτικά και βαθμιαία καθώς έτσι δίνεται ο χρόνος στους τένοντες να προσαρμοστούν.
Περονιαίοι τένοντες
Λειτουργία
Οι περονιαίοι τένοντες συνδέουν τους ομώνυμους μύες με τα οστά της κνήμης και των μεταταρσίων. Η ενέργεια των περονιαίων μυών είναι να στρέφουν προς τα έξω τον άκρο πόδα (κίνηση πρηνισμού), να κάμπτουν το πέλμα και να συγκρατούν την ποδική καμάρα. Γενικότερα επιτελούν σημαντικό ρόλο στη σταθερότητα της ποδοκνημικής.
Κίνδυνοι
Οι τένοντες παρουσιάζουν προβλήματα ερεθισμού που οφείλονται σε αυξημένες τριβές λόγω υπερβολικής καταπόνησης. Ο τρόπος με τον οποίο προσγειώνεται κάθε δρομέας είναι ένας από τους σημαντικούς παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τη λειτουργία των τενόντων. Πιο επιρρεπείς είναι οι δρομείς που έχουν αυξημένη ραιβότητα ή υπτιασμό στον άκρο πόδα (προσγειώνονται δηλαδή με το έξω και πίσω μέρος του πέλματος). Άλλοι παράγοντες είναι το τρέξιμο σε ανώμαλα ή/και σκληρά εδάφη και η χρήση υπερυψωμένων παπουτσιών. Τέλος, οι συγκεκριμένοι τένοντες είναι δυνατόν να τραυματιστούν σε ένα διάστρεμμα έστω και πρώτου βαθμού ενώ σε αυτές τις περιπτώσεις συχνά συνυπάρχει και ρήξη των πλάγιων συνδέσμων ή βλάβες στον χόνδρο του αστραγάλου.
Δυσλειτουργία
Η αίσθηση που δίνει στον ασθενή είναι ένας ασαφής πόνος στην ευρύτερη περιοχή που πολλές φορές οδηγεί σε λανθασμένες διαγνώσεις. Συνήθως προκαλείται πόνος, οίδημα και θερμότητα στην περιοχή ακριβώς πάνω από τη διασταύρωση των περονιαίων τενόντων με τους δύο καθεκτικούς συνδέσμους, πίσω και κάτω από την περόνη ή στη βάση του πέμπτου μεταταρσίου. Ορισμένες φορές, δίνεται η εντύπωση ότι το πόδι κάνει έναν ήχο (κλικ) στην κάτω και εξωτερική πλευρά της κνήμης κάθε φορά που γίνεται κάμψη ή έκταση.
Αντιμετώπιση
Η ξεκούραση της συγκεκριμένης περιοχής σε συνδυασμό με τη χρήση ψυχρών επιθεμάτων στην αρχή (2 ημέρες) και θερμών στη συνέχεια και τη χρήση αντιφλεγμονωδών αλοιφών συνήθως έχουν άμεσα αποτελέσματα για την αντιμετώπιση του πόνου. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις είναι πιθανόν να χρειασθεί ακινητοποίηση με ορθωτικά μέσα.
Όταν περάσει το πρώτο στάδιο όπου οι ενοχλήσεις είναι έντονες και το οποίο έχει συνήθως διάρκεια μία εβδομάδα, ακολουθεί πρόγραμμα ασκήσεων με στόχο την αύξηση του μεταβολισμού στην περιοχή του τραύματος βοηθώντας έτσι την αποκατάσταση. Στη συνέχεια όταν δεν υπάρχει πόνος στο περπάτημα ο δρομέας εκτελεί ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας για να αυξήσει την αντοχή του τραυματισμένου τένοντα. Σταδιακά επανέρχεται στην προηγούμενη δραστηριότητα αυξάνοντας προοδευτικά την προπονητική επιβάρυνση.
Πρόληψη
Η συγκεκριμένη περιοχή απαιτεί ειδικά προγράμματα προσαρμογής για αύξηση της ικανότητας και της αντοχής των τενόντων. Έτσι ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι ασκήσεις ισορροπίας σε ανώμαλα εδάφη (άμμος, τραμπολίνο, στρώμα) όπου το πόδι δεν έχει σταθερό πάτημα. Η σωστή επιλογή υποδημάτων αλλά και η τακτική αλλαγή τους είναι μείζονος σημασίας.
runnermagazine.gr
0 comments :
Post a Comment