Η ικανότητα και το σθένος να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες που, αναπόφευκτα, όλοι θα συναντήσουμε στη ζωή, είναι ένα πολύτιμο εφόδιο ειδικά στην περίοδο που διανύουμε τους τελευταίους μήνες. Τι μπορούμε να κάνουμε όμως για να το αποκτήσουμε αν δεν ανήκουμε σε αυτούς που το έχουν ήδη;
Τι είναι η ψυχική ανθεκτικότητα
Οι ειδικοί ψυχικής υγείας έχουν εδώ και δεκαετίες διακρίνει τη σημασία της στις ζωές μας. Οι πρώτες σχετικές έρευνες και μελέτες ξεκίνησαν στις αρχές του 1970 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Τι εννοούμε όμως όταν μιλάμε για «ψυχική ανθεκτικότητα»; Πρόκειται για τη δυνατότητα να προσαρμοζόμαστε και να χειριζόμαστε τα δύσκολα και τα απρόοπτα της ζωής –από τις καθημερινές «περιπέτειες» με τα μικροπροβλήματα και το στρες μέχρι τα πιο τραυματικά γεγονότα όπως μία απώλεια, μία σοβαρή ασθένεια κ.λπ. Η ικανότητά μας δηλαδή να μπορούμε να ανταποκριθούμε στις μικρές και μεγάλες αλλαγές που έρχονται στη ζωή μας είτε τις περιμένουμε είτε είναι απροσδόκητες. Όσο μεγαλύτερη είναι η ψυχική μας ανθεκτικότητα τόσο πιο ψύχραιμα και εποικοδομητικά ανταποκρινόμαστε σε αυτές τις αλλαγές και τα εμπόδια. Και τόσο πιο δυνατοί και πιο ώριμοι μπορούμε να βγούμε από αυτά.
Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι ένας άνθρωπος που έχει ανεπτυγμένη ψυχική ανθεκτικότητα δε θα βιώσει ποτέ ξανά άγχος ή δυσκολίες ούτε ότι θα ανταποκριθεί το ίδιο καλά σε όσα εμπόδια βρει μπροστά του. Σημαίνει όμως ότι θα είναι καλύτερα θωρακισμένος απέναντί τους και θα μπορέσει να τα επεξεργαστεί μαθαίνοντας ό,τι μπορεί να μάθει κανείς από αυτά και να αξιοποιήσει αυτή του τη γνώση για το μέλλον.
Ανθεκτικός γεννιέσαι ή γίνεσαι;
Το χτίσιμο της ψυχικής μας ανθεκτικότητας ξεκινά τη στιγμή που ερχόμαστε στον κόσμο. Κάθε άνθρωπος γεννιέται με ένα δικό του δυναμικό φορτίο που σε ένα βαθμό καθορίζει την προσωπικότητά του. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι κάποιοι από εμάς είναι ίσως, μέχρι ένα σημείο, «προικισμένοι» με εγγενή ψυχική ανθεκτικότητα. Ωστόσο, το πόσο «δυνατοί» είμαστε, επηρεάζεται σε τεράστιο βαθμό κι από άλλους παράγοντες (σύμφωνα με τους Grotberg, 1995, Blaustein & Kinniburgh, 2018 και πολλούς ακόμα ερευνητές) όπως το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουμε, τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσεται ο πρωταρχικός δεσμός στην αρχή της ζωής μας, στην ικανότητά μας να λύνουμε τα διάφορα προβλήματα, στην αυτοεκτίμησή μας, τη συναισθηματική μας ευελιξία, τον τρόπο ζωής μας, την ενσυναίσθηση, τις σχέσεις με τους γύρω μας, την αίσθηση του χιούμορ, την αισιοδοξία μας, την κοινωνικοοικονομική μας κατάσταση, τους ανθρώπους που κρατάμε πιο κοντά μας στη ζωή μας κ.λπ.
Αυτό όμως που είναι ίσως το πιο σημαντικό να ξέρουμε είναι ότι η ψυχική ανθεκτικότητα εξαρτάται μεν από όλους αυτούς τους παράγοντες που αναφέραμε, όμως ένα μεγάλο κομμάτι της είναι στο χέρι μας καθώς, μπορούμε να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας να την αποκτήσει. Όλες οι σχετικές έρευνες συνηγορούν σε αυτό καθώς δείχνουν ότι δεν πρόκειται για μία υπερδύναμη ούτε για χαρακτηριστικό κάποιων ελάχιστων, εξωπραγματικών υπερανθρώπων. Αντίθετα, είναι ένα «όπλο» που μπορούμε να αποκτήσουμε όλοι μας. Όπως ακριβώς μπορούμε να μεταμορφώσουμε το σώμα μας με την άσκηση και να το κάνουμε σιγά σιγά, με υπομονή και επιμονή, πιο δυνατό και πιο ευέλικτο, το ίδιο ακριβώς μπορούμε να κάνουμε και με το πνεύμα μας. Κι αν αναρωτιέστε για το πώς, απλά συνεχίστε να διαβάζετε.
Έτσι θα τα καταφέρετε κι εσείς – Προτεραιότητα στις σχέσεις σας
Ένα γερό δίκτυο ανθρώπων είναι ένα πολύ καλό βήμα προς την επίτευξη του στόχου μας. Οι υγιείς σχέσεις με τους γύρω μας, μας βοηθάνε να αποκτήσουμε αυτοεκτίμηση, να καταπολεμήσουμε το αίσθημα μοναξιάς και να νιώσουμε ότι έχουμε διεξόδους και κίνητρο όταν τα πράγματα δυσκολεύουν. Δε χρειάζεται οι άνθρωποι αυτοί να είναι πολλοί, αρκεί η σχέση μας μαζί τους να διακρίνεται από αμοιβαία εκτίμηση, εμπιστοσύνη και κατανόηση. Γι’ αυτό μην ξεχνάτε τους φίλους σας και την οικογένειά σας, καλλιεργείτε τις σχέσεις σας με συναδέλφους, αναπτύξτε τον κύκλο σας αποκτώντας ένα χόμπι… Είναι πολύ σημαντικό να προσπαθήσετε, όσο δύσκολο κι αν είναι, να μην απομονώνεστε όταν νιώθετε «πεσμένοι», θλιμμένοι ή σε απόγνωση.
Πολύ συχνά αυτή είναι η πρώτη μας αντίδραση, και είναι απολύτως θεμιτή, όμως αυτό το στάδιο δεν πρέπει να επιτρέπουμε να κρατάει υπερβολικά πολύ και να μας απομακρύνει από τους γύρω μας. Η αλληλεπίδραση και η σύνδεση με ανθρώπους που νοιαζόμαστε και μας νοιάζονται, είναι καταλυτικές για το χτίσιμο της ψυχικής μας ανθεκτικότητας.
Φροντίστε τον εαυτό σας
Ίσως σας φαίνεται επουσιώδες, όμως η υιοθέτηση μιας υγιούς ρουτίνας στην οποία θα πρωταγωνιστούν η ισορροπημένη διατροφή, η άσκηση, ο ποιοτικός ύπνος και η προσωπική υγιεινή, είναι πιο σημαντική από ό,τι ίσως νομίζετε. Γιατί όλα τα παραπάνω, εκτός του ότι μας βοηθάνε να προασπίσουμε τη σωματική μας υγεία, μας βοηθάνε επίσης να καταπολεμήσουμε το άγχος που μπορεί να «ροκανίσει» την ανθεκτικότητά μας. Επίσης, η αίσθηση ότι η ζωή μας κινείται σε ένα πλαίσιο στο οποίο κάνουμε το καλύτερο δυνατό για τον εαυτό μας, μας βοηθάει να νιώθουμε ότι έχουμε τον έλεγχο, γεγονός που μας κάνει να αισθανόμαστε πιο δυνατοί.
Βρείτε έναν σκοπό στη ζωή σας
Είτε είναι μία δραστηριότητα στην οποία θα σας άρεσε να εξελιχθείτε, είτε η συμμετοχή σε μία εθελοντική ομάδα, η υποστήριξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων είτε οτιδήποτε άλλο που μπορεί να σας δίνει κίνητρο… Η αίσθηση σκοπού μας χαλυβδώνει απέναντι στις αντιξοότητες και μας κινητοποιεί να τις ξεπεράσουμε.
Στραφείτε στο μέλλον
Όταν έχουμε πράγματα να περιμένουμε, η ανθεκτικότητά μας δυναμώνει (Johnson, Wood, Gooding, Taylor, Tarrier, 2011). Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να κάνουμε τίποτα μεγαλεπήβολα σχέδια. Το μόνο που χρειάζεται είναι να είναι κάτι συγκεκριμένο, όσο μικρό και αν είναι αυτό. Π.χ. να απολαύσουμε ένα ωραίο πρωινό την επόμενη Κυριακή. Ή να κάνουμε μία μικρή εκδρομή. Ή απλά να πιούμε έναν καφέ με έναν φίλο που έχουμε να δούμε καιρό.
Επιδιώξτε την ηρεμία
Καταγραφή των σκέψεων και των συναισθημάτων σας σε ένα ημερολόγιο, διαλογισμός , γιόγκα… Μπορεί να μην έχετε συνηθίσει σε όλα αυτά αλλά τουλάχιστον δοκιμάστε το για μερικές μόνο μέρες. Όλες αυτές οι πρακτικές μας βοηθάνε να αδειάζουμε το μυαλό μας έστω και για λίγο, να βρίσκουμε τη συγκέντρωσή μας αλλά και να ανακτάμε το θάρρος, το κουράγιο και την ελπίδα μας και να μην εγκαταλείπουμε. Επίσης μας βοηθάνε να επικεντρωνόμαστε στις θετικές πλευρές της ζωής μας και να βρίσκουμε λόγους για να νιώθουμε ευγνώμονες για όσα έχουμε. Και όλα αυτά μας κάνουν πιο δυνατούς σταδιακά αλλά σταθερά.
Επικεντρωθείτε σε ό,τι μπορείτε να κάνετε
Καμιά φορά τα πράγματα μας φαίνονται βουνό. Όταν λοιπόν είμαστε σε μια τέτοια κατάσταση, καλό είναι να μην παραφορτώνουμε τη σκέψη μας κάνοντάς τα όλα μαζί αλλά να τα ιεραρχούμε , να συγκεντρωνόμαστε σε αυτά που μπορούμε να κάνουμε ακόμα κι αν αυτά είναι ελάχιστα. Είναι πολύ σημαντικό να νιώθουμε ότι έχουμε τον έλεγχο στη ζωή μας έστω και στο μίνιμουμ ακόμα κι αν αυτό είναι απλώς να βάλουμε τάξη στην ντουλάπα μας. Γιατί τότε θα γίνει πιο εύκολο να βρούμε το κουράγιο να ασχοληθούμε και με τα μεγαλύτερα προβλήματα «σπάζοντάς» τα σε μικρότερα μέρη που μπορούμε να χειριστούμε και να τα λύσουμε συστηματικά και βήμα-βήμα.
Διδαχτείτε από ό,τι συμβαίνει
Ακόμα και η πιο σκληρή δοκιμασία έχει να μας αφήσει κάτι που μπορεί να μας φανεί χρήσιμο αν όχι τώρα, τότε στο μέλλον. Και σίγουρα έχετε βρεθεί κι εσείς σε αυτή τη θέση. Προσπαθήστε λοιπόν κάθε φορά που περνάτε μια δύσκολη περίοδο, να την ερμηνεύετε μέσα από αυτό το πρίσμα. Μπορεί να μην μπορείτε να αλλάξετε τα πράγματα ούτε να αποφύγετε τα αρνητικά συναισθήματα, όμως μπορείτε να αλλάξετε την οπτική σας και να σκεφτείτε ότι τουλάχιστον και από αυτή την εμπειρία μαθαίνετε κάτι που θα σας φανεί χρήσιμο αργότερα, όπως άλλωστε σίγουρα έχει συμβεί αντίστοιχα και στο παρελθόν.
Προσπαθήστε να αποδεχτείτε την αλλαγή
Τίποτα δε μένει ίδιο και τίποτα δεν κρατάει για πάντα. Όπως όμως δεν κρατάνε για πάντα τα καλά έτσι δεν κρατάνε και τα άσχημα. Η αλλαγή δεν είναι πάντα κάτι αρνητικό. Αντίθετα, μπορεί να σηματοδοτεί μία εξέλιξη, μία πρόοδο και το άνοιγμα του δρόμου για κάτι καλύτερο που ίσως δε φανταζόμασταν καν ότι υπάρχει. Κάντε λοιπόν την προσπάθεια να
αποδεχτείτε το γεγονός ότι τίποτα δεν είναι στατικό και πόσο ενδιαφέρουσα και πιο γεμάτη κάνει αυτό τη ζωή μας.
Βρείτε την αισιοδοξία σας
Σε έρευνες που έχουν γίνει σχετικά με την ψυχική ανθεκτικότητα, ένας από τους παράγοντες που φαίνεται ότι πραγματικά την ενισχύουν είναι η αισιοδοξία. Οι άνθρωποι που –όπως συνηθίζουμε να λέμε- βλέπουν το ποτήρι μισογεμάτο, μπορούν και αντεπεξέρχονται πιο ικανοποιητικά όταν βρεθούν μπροστά στα «σκούρα». Γιατί η αισιοδοξία μας βοηθάει να σκεφτούμε ότι μπορεί τώρα να μην μας έχουν έρθει όλα όπως τα θέλαμε όμως αυτό δε σημαίνει ότι αυτό θα ανατραπεί και στην πορεία θα μας συμβούν και καλά πράγματα. Ναι, δεν είναι καθόλου εύκολο να σκεφτόμαστε πάντα θετικά, όμως αυτός είναι ένας από τους πιο επιτυχημένους τρόπους για να βγαίνουμε νικητές από τις μικρές και τις μεγάλες μάχες που καλούμαστε να δίνουμε κάθε μέρα.
Βάλτε τα πράγματα στις σωστές τους διαστάσεις
Όταν όλα πηγαίνουν στραβά, μην φέρνετε την καταστροφή ούτε να αυτομαστιγώνεστε. Αν π.χ. δεν τα πάτε καλά σε μία εξέταση, μην σκεφτείτε «το ήξερα ότι δε θα τα καταφέρω. Αφού είμαι άχρηστος». Αυτή είναι μία στάση που μας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στη μεμψιμοιρία και την ηττοπάθεια και σίγουρα όχι στην ψυχική ανθεκτικότητα. Αντίθετα, σκεφτείτε τους πραγματικούς λόγους για τους οποίους δεν πετύχατε τον στόχο σας και σκεφτείτε πως μπορείτε να διορθώσετε ό,τι πήγε στραβά. «Ήμουν υπερβολικά αγχωμένος», «δεν οργάνωσα σωστά τη μελέτη μου, την επόμενη φορά θα κρατάω καλύτερες σημειώσεις» κ.λπ. Σκεφτείτε επίσης, ότι η όποια «αποτυχία» σε έναν τομέα δεν καθορίζει το ποιοι είστε γενικά. Είναι απλά μια άτυχη στιγμή που οπωσδήποτε δεν μπορεί να καταδικάσει όλη σας τη ζωή.
Αποφύγετε το άγχος σας όσο μπορείτε
Ένας πολύ πρακτικός τρόπος για να ενισχύσετε την ανθεκτικότητά σας είναι να προλαβαίνετε όσες περισσότερες αγχογόνες καταστάσεις μπορείτε ξεκινώντας και πάλι από τα πιο απλά. Π.χ. πληρώστε τους λογαριασμούς σας στην ώρα τους και μην τους αφήνετε να μαζεύονται. Όσο λιγότερες ευκαιρίες αφήνουμε στο άγχος να «τρυπώσει» στη ζωή μας, τόσο το καλύτερο.
Τονώστε την αυτοεκτίμησή σας
Η αυτοεκτίμηση είναι επίσης ένας από τους παράγοντες που ενισχύουν την ανθεκτικότητά μας (Johnson, Panagioti, Bass, Ramsey, Harrison, 2017). Έχουμε μιλήσει πολλές φορές για το πόσο σπουδαίο ρόλο παίζει η αυτοεκτίμηση στη ζωή μας και αυτό έρχεται απλά να το επιβεβαιώσει ξανά. Βρείτε και αναδείξτε τα θετικά σας στοιχεία, μην είστε υπερβολικά αυστηροί με τον εαυτό σας, συμφιλιωθείτε με τα λάθη και τις αδυναμίες σας, συναναστραφείτε ανθρώπους που σας κάνουν να αισθάνεστε καλά, βάλτε στη ζωή σας την
άσκηση και τη σωστή διατροφή που θα σας βοηθήσουν να αποκτήσετε μία υγιή αυτοεικόνα, ξεκινήστε να δουλεύετε για τους στόχους σας βήμα-βήμα…
Εμπιστευθείτε κάποιον ειδικό
Αν παρόλες τις προσπάθειές σας, πιστεύετε ότι δεν καταφέρνετε να αποκτήσετε το σθένος που θα θέλατε για να σταθείτε απέναντι στη ζωή, σκεφτείτε το ενδεχόμενο να δείτε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας που με την κατάρτισή του θα είναι σε θέση να σας βοηθήσει να αλλάξετε την οπτική και τη στάση σας. Η γνωσιακή – συμπεριφορική θεραπεία φαίνεται να έχει πολύ καλά αποτελέσματα προς αυτή την κατεύθυνση.
akappatou.gr/
0 comments :
Post a Comment